طرح ” معماری خوب ” ؛ طرحی برای اتقاء سلیقه عمومی و افزایش کیفیت فضای معماری
مدتهاست که کیفیت و کمیت زندگی در کشورمان دچار خلاء و معضلاتِ عدیده ای شده است که بخشی از آن را میتوان حاصل یک زبان غیر مشترک میان مردم و متخصصان از تخصصی ترین حوزه های اقتصادی و صنعتی تا حوزه های مولتی دیسیپلینری ای مانند رشته های هنری یافت ؛ در این بین معماری و شهر نیز که از این قاعده مستثنی نبوده اند ، همواره جلوه ملموس و ظاهری یک تضاد و خلاء عمیق در میان جامعه را به نمایش میگذارند و زتشی ها و زیبایی های این تفاوت دیدگاه را به گونه غلو آمیزی پدیدار میسازند ، از این رو ما در موسسه مطالعات راهبردی معماری با ساختاری مستقل ، برای نخستین بار برآن شدیم تا با ایجاد ساز و کاری فرآیند محور از تضاد موجود در زمینه معماری و شهر در جامعه بکاهیم و زمینه های مشترکی در این حیطه میان مردم و جلوه های بصری و محتوایی معماری و شهر به وجود آوریم که برای ایجاد آگاهی و شفافیت بیشتر در رابطه با این ساختار در ادامه میتوانید گزیده ای از شرح فرآیند و طرح مسئله ان را مطالعه نمایید.
احتمالا وقتی کلمه "معماری خوب" را در تیترِ این مقاله خواندید ، اولین جمله ای که ذهنتان را مشغول کرد چیستیِ این کلمه نسبتا کلی ، مبهم و گیج کننده بوده است. مطابق تجربه های حرفه ای و آشنایی با اندیشه های تخصصی و غیر تخصصی ، لازمه فهمیدنِ مفهوم ِ معماری خوب و چیستی آن را بررسی آن از دیدگاه دو قشر از جامعه میدانم که یکی تخصصش ایجادِ معماری مطلوب و با کیفیت است و دیگری برای آن پول پرداخت میکند ، بگذارید از دومی شروع کنیم ؛ تصور کنید یک کارمند بازنشسته با حقوقی اندک و پس اندازی در حد کفایت میخواهد یکی از همان نود درصد ساختمانهای بدونِ معمارِ این کارگاهِ بزرگ ساختمانی ( شهر تهران ) را بسازد که اولا آسایش در خور خانواده را فراهم کند و ثانیا از فواید اقتصادیِ ان کیفیتی به زندگی خود بخشد ، با کمی بالا و پایین میتوان فهمید که با کارفرمایی روبرو هستیم که تقاضایش ارتقاء اقتصادی خانواده توامان با ایجاد آسایش است که چون از قضاِ سرمایه اش به پول های کلانی که معماران برای خدماتشان میگیرند و به واقع او نیز نمیداند این خدمات چه تاثیری در تقاضا هایش دارد ، سرش را پایین انداخته و ضمنِ درخواستِ پروانه ساخت، یک عدد پلانِ خوش نقشه ِ هزار و یک دست چرخیده از یکی از دفاتر فنی شهرداری ها سفارش میدهد ؛ همچنین از طرف دیگر با دفاتر معماری ای روبرو هستیم که در اغلب اوقات تصور درستی از دیدگاهِ جامعه و فضای دلخواه آنها نداشته و سعی میکند اندیشه های خود را که بعضا حاصل یک عقبه تحصیلی نسبتا ناقص و به دور از واقعیت های جامعه در زمینه معماری است برای ایجاد فرم و محتوایی ژورنال پسند و خارج از مارکتِ سوداگری ساختمان عرضه نمایند که حاصل آن ایجاد تک بنا هایی است که اگرچه بعضی از آنها در سطح شهر رخ نمایی میکنند ، اما فاقد تاثیرگزاری لازم در بطن جامعه میباشند ، البته نمیتوان این رویکرد را به همه دفاتر معماری بسط داد ، چراکه در کنار همه این مسائل نیز هنوز معمارانی یافت میشوند که آثار آنها به تعبیر این نوشتار به عنوان یک "معماری خوب" به حساب میایند.
این همان خلاء و پارادوکسی است که ایده طرح " معماری خوب " را شکل داد ، طرحی که برای نخستین بار مسئله ایجاد فرهنگ عمومی یا به عبارتی فرهنگ سازی در حوزه معماری درمیان عامه مردم را از طرف یک ساختار اجتماعی و خصوصی مطرح میکند و رسالتش ایجاد یک فرآیند برای تدوین یک یا چند نقطه مشترک میان معماران و مردم به عنوان معماری خوب در قالب یک برنامه زمانی مدون میباشد.
زمانی که از من خواسته شد طرح "معماری خوب" را به اختصار در اینجا توصیف کنم ، به نظرم آمد که این طرح را میتوان به عنوان ایده ای که فراتر از دیپسیلین معماری شکل گرفته است ، با دو کارکرد بررسی و واکاوی نمود ؛ طرحی که از یک طرف موضوع چیستی و چگونگی ایجاد یک معماری مطلوب و با کیفیت را از دیدگاه معماری و مردم کالبدشکافی میکند و از طرفی دیگر هر آنچه که پژوهش و مطالعات در این زمینه صورت گرفته است را با تعریف پروژه ها و کمپین های عملیاتی در میان اقشار گوناگون مردم برده و در بازه های زمانی برنامه ریزی شده یک آگاهی عمومی نسبی در زمینه معماری، برای مردم در شهر به وجود میاورد و در حقیقت آن را میتوان پایه گذارِ یک حرکت اجتماعی گسترده دانست که آشفته بازارِ شهر های فاقد معماری مطلوب در ایران را حاصل عدم تطابق دیدگاه میان کاربر و معمار میداند و معتقد است لازمه از میان بردن آن ، ایجاد فرآیند های مشارکتی در جهت ارتقاء شاخص آگاهی فردی و عمومی در تولید و خلق فضاهای شهری زیبا، همگون و استاندارد براساس جغرافیا، اقلیم و تمدن میباشد که از طریق یک ساختار اجتماعی ، غیر وابسته و همسو با اندیشه های کارآفرینی مدنی میتواند انجام بپذیرد .
همه مسائلی که مطرح کردم ، منجر به تدوین یک روش راهبردی برای حل این مقوله شد که پس از مشارکت و ایجاد کمیته های مشترک با دیسیپلین های گوناگون اقتصادی ، شهری ، معماری ، جامعه شناسی ، مارکتینگ و .... اولویت های این روش را به ترتیب در ایجاد گفتمان ، هم افزایی با ساختار های مرتبط با مردم ، توسعه شبکه انسانی مشتمل بر متخصصین و غیر متخصصین به عنوان سفیران معماری و شهر ، برندینگ معماری و ایجاد و توسعه فعالیت های تعاملی تدوین نموده که فعالیت های گسترده ای پیرامون هر کدام از موارد نام برده از خرداد 1395 تا کنون شکل گرفته و گروه های جداگانه ای به هر کدام اختصاص یافته است .
در نهایت میتوان گفت که طرح " معماری خوب " بنیانگذارِ یک فرآیند اجتماعی برای تغییر دیدگاه به مسئله معماری از یک کنش برای خلق کالبد به یک واکنش در جهت رفع نیاز های اجتماعی و اقتصادی مردم خواهد بود که تغییر مولفه های معمولِ معماری برای مردم و ارتقاء سلیقه عمومی ضمن افزایش کیفیت فضای معماری از چشم انداز های آن بوده و سعی در ارائه راهکار برای چالش های شهرها با بهره گیری از پتانسیل های اجتماعی دارد که امید است تا با هم افزایی ساختار های خصوصی و غیر خصوصی موجود و همینطور همکاری متخصصان در رشته های گوناگون مرتبط با این حوزه ، هر چه سریعتر به چشم انداز های این طرح تحقق بخشیم . لذا این امکان فراهم شده است که همه اشخاص حقیقی و حقوقی به اشکال گوناگون بتوانند با طرح " معماری خوب " به تناسب حوزه فعالیت خود همکاری نماید که برای اطلاعات بیشتر در این زمینه میتوانید به سایت ISIA.IR مراجعه نموده و یا با ایمیل INFO@ISIA.IR تماس برقرار کنید.
