گفتگو با دکتر وحید قبادیان
مصاحبه : رضا ذاکری،اتابک حمیدی منش،مهشید اولیایی،ساناز خداداد،نوید گنجی
فصلنامــه معــماری برســاو در پــی شــناخت و معرفــی افــراد و اســاتید برجســته و تأثیرگــذار معــماری معــاصر ایــران در حــوزه اقلیــم و پایــداری در نظــر دارد تــا بــا کنــکاش در زندگــی، نظــرات و آثــار و تألیفــات اندیشــمندان ایــن حــوزه، بــه درکــی عمیــق تــر و واقعــی از تأثیــرات و تأثــرات ایــن افــراد در مســیر زندگــی حرفــه ای آنهــا دســت یابــد. در ایــن راســتا ســال فعالیــت آکادمیــک در ایــن زمینــه یکــی از افــراد پیــشرو و مؤثــر در معرفــی و 30دکــر وحیــد قبادیــان بــا بیــش از گســرش ایــن وجــه از معــماری در ایــران بــوده اســت. ایشــان طــی ســالیان گذشــته بارهــا رابطــه میــان معــماری اصیــل ایــران و بحــث انــرژی در بنــا را مــورد بحــث و بررســی قــرار دادنــد کــه ثمــره آن چندیــن مقالــه، نوشــته، کتــاب در حــوزه هــای اقلیمــی، پایــداری و معــماری معــاصر ایــران اســت. گفتگــوی پیــش رو ، بخشــی از مجموعــه گفتگوهــای مفصلــی اســت کــه نشریــه برســاو بــا ایــن اســتاد ارزشــمند معــماری ایــران انجــام داده اســت، کــه در آن ســعی شــده اســت تــا بــه نــگاه ریزبینانــه تــر بــه ابعــاد مختلــف زندگــی شــخصی و حرفــه ای وی در حیطــه اقلیــم و پایــداری پرداختــه شــود.
برســا و : آقــای دکتــر ضمــن تشــکر از اینکــه وقــت گرانقدرتــان را در اختیــار ماقــرار دادیــد، خواهــش مــی کنــم مختصــری دربــاره بیوگرافــی خــود بــرای مــا بگوییــد.
بنــده متولــد ســال عبــاس آبــاد نقــل مــکان کردیــم. دوران دبســتان خــود را در دبســتان جهــان تربیــت و دوران دبیرســتان را در دبیرســتان الــبرز عــازم آمریــکا شــدم و در دانشــکده ایالتــی اوهایــو مشــغول 1354ســپری کــردم. بعــد از دبیرســتان بــرای ادامــه تحصیــل در ســال بــه تحصیــل شــدم. ابتــدا در رشــته عمــران تحصیــل مــی کــردم ولــی ســپس بــه خاطــر تاثیــری کــه هــم خانــه ای بنــده روی مــن گذاشــت اواخــر ســال دوم تغییــر رشــته دادم و ســپس وارد دنیــای معــماری شــدم.او شــبها را بــا صــدای موســیقی بــه طراحــی مــی پرداخــت و مــن هــم بــه کار محاســبات مشــغول بــودم. بــرای مــن کاری کــه ایشــان انجــام مــی داد جالــب تــر بــود و کتــاب هایــی کــه ایشــان بــا آن هــا درگیــر بــود بیشــر بیــان کننــده مســائلی چــون مســائل فرهنگــی، هــنری و اجتماعــی بــود. ولــی کتــاب هایــی کــه مــن بــا آنهــا درگیــر بــودم در رابطــه بــا ســازه ، محاســبات و از ایــن دســت بــود. از اینکــه بــه موقــع تغییــر رشــته دادم بســیار خوشــحال هســتم. اگــر بــه موقــع تغییــر رشــته نمــی دادم شــاید دیرتــر بــه ایــن تصمیــم مــی رســیدم، زیــرا بــا شــناختی کــه از خــود دارم احســاس میکنــم کــه بــه معــماری دلبســتگی زیــادی دارم. شــاید یکــی از دلایــل عاقــه منــدی مــن ایــن اســت کــه معــماری یــک رشــته چنــد بعــدی اســت. معــماری در مســائل مختلفــی از جملــه : مســائل فنــی، هــنری، اجتماعــی، فرهنگــی، ســنتی و مــدرن مطــرح اســت. بــه عبارتــی معــماری بــه هــر مســئله ای کــه بــه انســان و محیــط زیســت انســان مربــوط مــی شــود ارتبــاط دارد.پــس خیلــی از مباحــث مهمــی وجــود دارد کــه مــا بایــد در طراحــی هــای خــود آنهــا را لحــاظ کنیــم و از ایــن جهــت مــن فکــر مــی کنــم کــه رشــته معــماری یــک رشــته پرجاذبــه اســت. ولــی رشــته هــای دیگــر بــه ایــن انــدازه گســردگی و جذابیــت ندارنــد.
در ســال ســوم دانشــگاه بــودم کــه موفــق بــه اخــذ جایــزه مکــس بلکــس بــرای ایــده طراحــی از دانشــگاه کاتولیــک آمریــکا در شــهر واشــنگن شــدم. فــوق لیســانس خــود را هــم در هــمان دانشــگاه ایالتــی اهایــو گذرانــدم. در دوران تحصیــل فــوق لیســانس ، بنــده دســتیار اســتادی بــودم کــه مباحــث اقلیمــی را تدریــس مــی کــرد و مــن از هــمان زمــان بــود کــه بــه مســائل اقلیمــی عاقــه منــد شــدم. در اواخــر حضــور مــن در آمریــکا هیئــت هایــی از ایــران بــه عنــوان جــذب فــارغ التحصیــان و جــذب نخبــگان بــرای دانشــگاه هــای ایــران بــه آمریــکا ســفر مــی کردنــد. چــون در آن زمــان در ایــران هــم جنــگ بــود و هــم دانشــگاه هــای ایــران مدتــی بــود کــه تعطیــل ، و دوبــاره در شرف بــاز شــدن بودنــد و مــن هــم یــک سری مصاحبــه مکاتباتــی بــا ایــن هیئــت داشــتم، ایــن هیئــت بــه مــن اعــام کــرد کــه شــما مــی توانیــد در یکــی از دانشــگاه هــای ایــران مشــغول بــه تدریــس شــوید، ولــی تدریــس شــما منــوط بــه یــک پیــش شرط مــی باشــد و آن ایــن اســت کــه در ایــران هــم شــما بایــد یــک مصاحبــه دیگــر داشــته باشــید. لازم بــه ذکــر اســت کــه مــن در آن زمــان مشــمول خدمــت سربــازی هــم بــودم. جــدای از ایــن مســائل مــن عاقــه منــد بــه ایــن بــودم کــه بــه ایــران بازگــردم حــال چــه از نظــر خانوادگــی و چــه از نظــر دینــی کــه بــه ایــران بازگشــتم و سرانجــام پــس از ســپری 1363نســبت بــه مملکــت خــود احســاس مــی کــردم. در ســال کــردن مصاحبــه در دانشــگاه بوعلــی ســینا در همــدان مشــغول بــه تدریــس در آن دانشــگاه شــدم، البتــه تدریــس در حیــن خدمــت نظــام وظیفــه بــود. بــه مــدت ســه ســال و نیــم در دانشــگاه بوعلــی ســینا تدریــس کــردم. از هــمان اوایــل 1364 از مهــر ســال دوران تدریــس خــود شروع بــه یــک سلســله مســافرت هایــی بــا دانشــجویان خــود کــردم. تقریبــا اکــر دانشــجویان هــم ســن و ســال خــود مــن بودنــد و مــا بــا هــم زیــاد فاصلــه ســنی نداشــتیم . البتــه ایــن دانشــجویان در رشــته عمــران بودنــد، و بــا مــن دروس معــماری داشــتند. در آن زمــان رشــته معــماری عمدتــا در دانشــگاه هــای تهــران ارائــه مــی شــد.
مــن بــه همــراه انشــجویان مختلــف خــود تمــام ایــران را ســفر کــردم و در خاطــر نــدارم کــه جایــی 1380 تــا ســال 1364 از ســال از ایــران باشــد کــه مــن ســفر نکــرده باشــم و عکــس بــرداری نکــرده باشــم بــه غیــر از اســتان ایــام. در حیــن ایــن ســفرها مــن مطالعــات تخصصــی خــود را در رابطــه بــا ســاختمان هــای ســنتی ایــران انجــام مــی دادم. بــه تهــران بــاز گشــتم و در دانشــکده هنرهــای زیبــای دانشــگاه تهــران مشــغول بــه تدریــس شــدم. در همیــن 1368در ســال زمــان بــا چنــد دفــر مشــاور همــکاری مــی کــردم و در دانشــکده هنرهــای زیبــا هــم بــه مــدت ســه ســال و نیــم تدریــس کــردم؛ در ایــن دانشــکده بنــده دســتیار آقــای دکــر محمــد تقــی حریــری در درس تنظیــم شرایــط محیطــی بــودم کــه بــاز هــم در اینجــا فرصتــی بــود کــه بــا مباحــث اقلیمــی درگیــر باشــم و ایــن مباحــث را در خدمــت ایــن اســتاد بزرگــوار یــاد بگیــرم. همچنیــن تجربــه دیگــر مــن در ایــن دانشــکده ایــن بــود کــه دســتیار آقــای دکــر ایــرج اعتصــام در درس معــماری معــاصر باشــم. اقلیــم و معــماری معــاصر دو زمینــه ای بودنــد کــه همیشــه بــه آنهــا عاقــه منــد بــودم. خیلــی خوشــحال و خرســندم کــه در طــی آن مــدت بــا دو اســتاد بســیار گرامــی و واقعــا مســلط بــه آن امــور همــکاری کــردم.
ســفرها ، عکســرداری هــا و مطالعــات مــن در زمینــه معــاری ســنتی ایــران منجــر بــه چــاپ کتــاب بررســی اقلیمــی ابنیــه ســنتی ایــران شــد کــه ایــن کتــاب هــم در حــال حــاضر بــه چــاپ هشــتم خــود رســیده و مقدمــه ایــن کتــاب را مرحــوم اســتاد پیــر نیــا نوشــته انــد .
مــن کتــاب طراحــی اقلیمــی را ترجمــه کــردم و مــی توانــم ادعــا کنــم کــه 1372 در ســال جــزء اولیــن کتابهایــی بــود کــه در زمینــه اقلیمــی در مملکــت مــا چــاپ شــد و در حــال حــاضر بــه چــاپ پانزدهــم خــود رســیده اســت کــه البتــه مقدمــه ایــن کتــاب را نیــز آقــای دکــر حریــری نوشــته انــد .
در ســال دانشــگاه آزاد- واحــد علــوم تحقیقــات قبــول شــدم و ســپس بورســیه دانشــگاه شــدم. از آن زمــان بــود کــه مــن اســتخدام دانشــگاه آزاد واحــد تهــران مرکــز شــدم. در ایــن دانشــگاه مشــغول بــه تدریــس دروس طراحــی اقلیمــی، معــماری معــاصر و زبــان تخصصــی شــدم. هــم زمــان بــا ایــن دوره مدیــر عامــل شرکتــی بــه نــام مهندســان مشــاور معــماری ســفید بــودم. در دوره دکــری بنــده ســه اســتاد بســیار ارزنــده داشــتم. مرحــوم آقــای دکــر منوچهــر مزینــی کــه ایشــان دانــش بســیار وســیع، مولــف بســیار خــوب و بیــان بســیار شــیوایی داشــتند. بــه همــراه ایشــان بــه کرمــان و تبریــز بــرای تدریــس مــی رفتــم و از اینجــا بــود کــه فعالیــت اینجانــب بــا عنــوان اســتاد پــروازی شروع شــد.
در ایــن زمــان بنــده مــدت زمــان زیــادی را بــا آقــای مزینــی ســپری مــی کــردم. هــم بــه عنــوان همســفر، هــم بــه عنــوان شــاگرد و هــم بــه عنــوان همــکار و ایــن شــد کــه بنــده مــوارد بســیاری را از ایشــان فــرا گرفتــم. تدریــس مــی رفتــم و از اینجــا بــود کــه فعالیــت اینجانــب بــا عنــوان اســتاد پــروازی شروع شد.اســاتید دیگــری کــه در دوره دکــری بــر روی مــن تاثیرگــذار بودنــد از جملــه : آقــای دکــر خــرو بزرگــی کــه تــازه از آمریــکا برگشــته بودنــد و آقــای محمــد ضیمــران کــه فلســفه هــنر تدریــس مــی کردنــد . خیلــی از مباحــث فلســفی در غــرب را ایشــان بــرای مــا مطــرح مــی کردنــد خصوصــا مباحثــی چــون دیکانسراکشــن و فولدینــگ و مباحثــی از ایــن دســت کــه تــازه در ایــران مطــرح شــده بــود و ایــن مباحــث در ایــران خیلــی روشــن و شــفاف نشــده بــود.
در آن زمــان بنــده در حــال نــگارش کتــاب «مبانــی و مفاهیــم در معــماری معــاصر غــرب» بــودم کــه فکــر مــی کنــم ایــن کتــاب مهــم تریــن کتابــی اســت کــه بنــده بــا آن شــناخته شــده ام.چــاپ بیســت و هفتــم ایــن کتــاب بــا ویرایــش 1393در مهــر مــاه ســال صفحــه بــه آن 80جدیــد کــه حــدود اضافــه شــده منتــشر شــد. بعضــی از مباحــث فلســفی کــه در ایــن کتــاب اســت را بــا آقــای دکــر ضیمــران سر کاس هــا مطــرح مــی کــردم ، از ایــن جهــت موضوعــات مــورد بحــث در کاس ایشــان بــرای بنــده خیلــی مفیــد بــود و در ابتــدای کتــاب خــود از ایشــان قدردانــی کــرده ام.
پایــان نامــه دکــری مــن بــا عنــوان «تجزیــه و تحلیــل ســنت و نوگرایــی در ســاختمان هــای شــاخص عصــر نــاصری در تهــران» بــود . در ایــن پایــان نامــه دوره پنجــاه ســاله معــماری زمــان ناصرالدیــن شــاه را بررســی کــردم. چــون ایــن دوره، دوره ای اســت کــه معــماری مــا بــه گونــه ای عــوض مــی شــود و معــماری غــرب آهســته وارد مملکــت مــا مــی شــود و معــماری ســنتی را بــه تدریــج بــه حاشــیه مــی رانــد کــه در نتیجــه معــماری جدیــد یــا تجــدد وارد معــماری مــا مــی شــود. پــس ایــن دوره نقطــه عطفــی در معــماری مــا محســوب مــی شــود، چــون سرآغــاز عــری اســت کــه لبــاس ســنتی از تــن معــماری مــا بــه در آمــد و لبــاس جدیــد فرنگــی بــه تــن معــماری مــا پوشــانده شــد. ایــن دوره را فقــط در معــماری تهــران بررســی کــردم و بســیاری از ایــن مباحــث را بــا آقــای دکــر ضیمــران و همچنیــن آقــای دکــر مزینــی کــه اســتاد راهنــمای بنــده بودنــد مطــرح کــردم. ایــن پایــان نامــه بــه صــورت کتابــی بــا عنــوان «معــماری در دارالخافــه نــاصری- ســنت 1382در ســال و تجــدد در معــماری معــاصر ایــران» منتــشر شــد. کتــاب مذکــور در حــال حــاضر بــه چــاپ پنجــم خــود رســیده اســت.
از طــرف دانشــگاه آزاد واحــد امــارات بــه همــکاری و تدریــس در 1384در ســال ایــن دانشــگاه دعــوت شــدم. ایــن دانشــگاه تــازه گــروه معــماری خــود را راه انــدازی بنــده بــه عنــوان مدیــر گــروه معــماری ایــن دانشــگاه 1385کــرده بــود. در ســال نفــر دانشــجو داشــت ولــی پــس 40منصــوب شــدم. در ابتــدا ایــن گــروه حــدود نفــر رســید. مدیــر گروهــی 400 الــی 300از چنــد ســالی تعــداد نفــرات بــه حــدود ادامــه داشــت. 1391بنــده تــا ســال بــه نظــر اینجانــب دانشــگاه آزاد واحــد امــارات یکــی از دانشــگاه هــای خــوب کشــور اســت بــه ایــن علــت کــه ایــن دانشــگاه یــک رابطــه بســیار خوبــی بــا داخــل کشــور دارد و از طــرف دیگــر رابطــه خوبــی بــا معــماران مطرحــی کــه در خــارج از ایــران مــی باشــند دارد . مــا معــماران بســیار مطرحــی را بــه ایــن دانشــگاه دعــوت کردیــم، چــه از ایــران و چــه از خــارج از جملــه : رســام بــدرام کــه یکــی از معــروف تریــن معــماران جهــان عــرب اســت و دکــر علــی اکــبر صارمــی ، دکــر داراب دیبــا ، دکــر حســین ســلطان زاده و همچنیــن معــماران جوانــی کــه جوایــز معــماری بــرده انــد ماننــد : مهنــدس پویــا خزائلــی ، مهنــدس مهــرداد ایروانیــان و مهنــدس هومــن بــالازاده. همچنیــن چنــد ســمینار خــوب در دبــی و ابوظبــی برگــزار شــد کــه در ایــن ســمینارها افــرادی چــون رم کولهــاس ، نورمــن فاســر ، ژان نــوول ، فرانــک گهــری و فرشــید موســوی حضــور داشــتند و مــا و دانشــجویان در ایــن ســمینارها مــی کردیــم.
همچنیــن چنــد ســمینار خــوب در آنجــا برگــزار شــد کــه در ایــن ســمینارها افــرادی چــون رم کولهــاس ، نورمــن فاســر ، ژان نــوول ، فرانــک گهــری ، فرشــید موســوی حضــور داشــتند و مــا و دانشــجویان در ایــن ســمینارها شرکــت مــی کردیــم .
برســاو : شــخصیت هــای موثــر در زندگــی شــما چــه کســانی بودنــد ، هــر چنــد شــما بــه یــک ســری از اســاتید خــود اشــاره کردیــد ولــی شــخصیت هایــی کــه شــما را بــه ســمت معمــاری پایــدار ســوق دادنــد و باعــث پیشــرفت شــما در ایــن زمینــه شــدند چــه کســانی بودنــد ؟
در دوره فــوق لیســانس در آمریــکا بنــده یــک اســتادی داشــتم بــه نــام کینوشــیتا کــه یــک اســتاد ژاپنــی بــود. آقــای کینوشــیتا تــا شــاگرد فرانــک لویدرایــت بــود و اســتاد راهنــمای بنــده در دوره فــوق لیســانس هــم بودنــد. بنــده عاقــه بســیاری بــه ایــن اســتاد داشــتم، چــون خیلــی انســان مطلعــی بــود و هــم طراحــی هــای بســیار جالــب و قــوی را در کاس هــای طراحــی انجــام مــی داد. بــه خاطــر دارم کــه در یکــی از روزهــای کاس، مــا را بــه کنــار رودخانــه ای بــرد و در آنجــا تپــه ای بــود و گفــت یــک ماکــت بــا مقیــاس یــک صــدم از تپــه و رودخانــه درســت کنیــد و روی آن طــرح معــماری ارگانیــک پیــاده کنیــد. مــا ســاعت هــا و روزهــا مشــغول بــه طراحــی بــا ابــزاری چــون مقــوا، تیــغ و چســب شــدیم.
از نظــر تئــوری هــم چارلــز جنکــز همیشــه مــورد عاقــه مــن بــوده و هســت چــون تمــام ســبک هایــی کــه در قــرن بیســتم یــا اوایــل قــرن بیســت و یکــم مطــرح بــوده ایشــان بــه گونــه ای ایــن ســبک هــا را تدویــن و یــا تحلیــل کــرده اســت. بنــده اکــر کتــاب هــای او را مطالعــه کــرده ام و همانطــور کــه در قبــل توضیــح دادم کتــاب «معــماری پــرش کیهانــی» ایشــان را ترجمــه کــرده ام. کتــاب دیگــر ایشــان بــا عنــوان «پســت مدرنیســم» را بــه اتفــاق چنــد تــن از دانشــجویان خــود در دســت ترجمــه دارم. بــه ایــن دلایــل اســت کــه چارلــز جنکــز از نظــر مبانــی تئــوری بــرای مــن انســان موثــری بــوده اســت.
خــلاق تریــن معــمار از نظــر مــن نورمــن فاســر اســت. مــن هیــچ معــماری را در حــد و انــدازه نورمــن فاســر از نظــر خاقیــت ندیــده ام. ایــن معــمار هــر بنایــی را کــه طراحــی مــی کنــد، مســلما یــک حــرف نــو در طــرح خــود پیــاده مــی کنــد. مــن هیــچ کار نورمــن فاســر را ندیــده ام کــه تکــراری باشــد. بــه عنــوان قیــاس، معمارانی چــون فرانک گهــری و زاهاحدیــد باطــرح هــای خــاص و منحنــی وار شــناخته شــده انــد، ولــی در طــرح هــای نورمــن فاســر همیشــه بایــد منتظــر یــک فکــر جدیــد باشــیم. او در صحبــت هــای خــود بیــان مــی کنــد کــه مــن همیشــه زمانــی از وقــت خــود را در دانشــگاه هــا ســپری مــی کنــم، بــرای اینکــه خیلــی از کارهایــی را کــه مــی خواهــم انجــام دهــم هنــوز تکنولــوژی مربوطــه اش بــه وجــود نیامــده و مــن بایــد بــا حضــور در دانشــگاه افــرادی را کــه مــی تواننــد بــه مــن کمــک کننــد را پیــدا کنــم تــا طــرح خــود را عملــی کنــم. وقتــی نورمــن فاســر مــی گویــد هــای تــک، بــه معنــای واقعــی مــی گویــد هــای تــک. ولــی مــا هــم در ایــران مــی گوئیــم هــای تــک، ولــی عمدتــا بــه ایــن صــورت اســت کــه مــا ســازه ، کانــال کولــر و راه پلــه را نشــان مــی دهیــم، چــون مــا از این حــد نتوانســته ایــم فراتــر برویــم. ولــی وقتــی نورمــن فاســر ســاختمان هــای تک، اکوتــک و یــا پایــدار طراحــی مــی کنــد .
همیشــه یــک حــرف جدیــد زده و از ایــن جهــت بــه نظــر مــن نورمــن فاســر یــک نابغــه اســت. در طراحــی معــماری پایــدار هــم حــرف اول را نورمــن فاســر مــی زنــد و از ایــن جهــت مــی تــوان گفــت کــه بــر مــن تاثیــر گــذار بــوده اســت.
از معــماران داخلــی هــم کــه طــرح هایشــان جالــب توجــه اســت، کارهــای آقــای فرهــاد احمــدی اســت. واقعــا فرهــاد احمــدی هــم انســان بــا مطالعــه ای اســت و هــم در طــرح هایــش مباحث مختلــف را خیلــی خــوب بیــان مــی کنــد. بــه عنــوان مثــال یکــی از کارهــای فرهــاد احمــدی کــه خیلــی مــورد عاقــه بنــده اســت مجتمــع فرهنگــی دزفــول اســت، کــه واقعــا یــک کار پســت مــدرن و در عیــن حــال اقلیمــی زیبایــی اســت. یعنــی بــا توجــه بــه فرهنــگ، اقلیــم و معــماری منطقــه طراحــی شــده اســت. فرهنــگ آجــر، هندســه و نمادهایــی کــه در دزفــول وجــود دارد را بــه روز کــرده و بــه مــا نشــان داده اســت. از کارهــای دیگــر ایشــان کــه مــورد عاقــه ام اســت: شــهر کتــاب در پارکینــگ بیهقــی، ســاختمان اداری خیابــان فرشــته و ســفارتخانه هایــی کــه در ســوئد و کــره جنوبــی طراحــی کــرده انــد مــی باشــد. البتــه ایشــان طــرح هــای ارزنــده دیگــری هــم دارنــد .
برســاو : در مجمــوع علــت علاقــه شــما بــه معمــاری پایــدار و اینکــه بــه ســمت معمــاری پایــدار ســوق پیــدا کردیــد چــه بــود ؟ در صحبــت هــای خودتــان فرمودیــد کــه دســتیار دکتــر حریــری شــدید و بــه ایــن علــت بــود کــه بــه ســمت معمــاری پایــدار کشــانده شــدید ؟
در آمریــکا دســتیار اســتادی بــودم کــه در دوره کارشناســی ارشــد درس طراحــی اقلیمــی را ارائــه مــی کــرد و بعــد از آن هــم رویــه ای کــه بــرای شــما توضیــح دادم پیــش آمــد و باعــث شــد کــه درگیــر ایــن مباحــث بمانــم و بــه آنهــا عاقــه منــد شــوم. البتــه مطلبــی هــم وجــود دارد کــه شــاید ایــن مطلــب موثرتــر بــوده اســت. مــن در ســفرهایی کــه در ایــران انجــام مــی دادم متوجــه ایــن شــدم کــه معــماری ســنتی مــا یــک معــماری کامــا اقلیمــی اســت، بــه ایــن نحــو کــه بــه هــر کجــا کــه مــی رفتــم مــی دیــدم کــه ســاختمان هــای آن منطقــه ویژگــی اقلیمــی آن منطقــه را در خــودش منعکــس کــرده اســت. بــه نظــر مــن چیــزی را کــه مــا بــرای عرضــه بــه دنیــا داریــم معــماری ســنتی مــا اســت و نهایتــا بنــده در رابطــه بــا ایــن مســئله یــک کتــاب بــا در لبنــان چــاپ شــده و در امــارات 1388زبــان انگلیســی نوشــته ام کــه در ســال پخــش شــد بــا نــام: Sustainable Traditional Buildings of Iran, a Climatic Analysis «ساختان های سنتی پایدار در ایران، تجزیه و تحلیل اقلیمی» بــه ایــن نحــو کــه معــماری ســنتی مــا بــا توجــه بــه اقلیــم ســاخته شــده و خیلــی از مباحثــی کــه امــروز مــی بینیــم مطــرح شــده در معــماری ســنتی مــا هــم مطــرح بــوده اســت. بــه هــر جهــت معــماری ســنتی مــا مباحــث زیــادی بــرای یــاد گرفــن دارد کــه یکــی از آن مباحــث اقلیــم اســت کــه در ایــن کتــاب مطــرح شــده اســت.
تعریف کلی شما از معماری پایدار چیست ؟ البتــه ایــن بحــث کمــی طولانــی اســت ولــی اگــر بخواهــم خیلــی خاصــه بگویــم، معــماری پایــدار بیــان میکنــد کــه اگــر میخواهــی ســاختمان بســازی آن را طــوری بســاز کــه کمریــن تخریــب را بــرای محیــط زیســت داشــته باشــد؛ از زمانــی کــه میخواهــی آن را بســازی در ســه مرحلــه ســاخت ، ســکونت و تخریــب ســاختمان ، آن بنــا بــه گونــه ای طراحــی و اجــرا شــود کــه تبعــات زیســت محیطــی و تخریــب آن بــه حداقــل برســد.
علــت عقــب ماندگــی معمــاری پایــدار را در ایــران بــا توجــه بــه ســابقه غنــی مــان در ایــن زمینــه چــه میدانیــد ؟
شما تفاوتی بین معماری پایدار و سبز و اکولوژیک قائل هستید ؟
اختــاف فــازی همیشــه نســبت بــه کشــور هــای غربــی داشــته ایــم، معــماری پایــدار در آنجــا مطــرح شــده و در آنجــا پیگیــری مــی شــود. ولــی شــاید دلیــل دیگــر آن ایــن باشــد کــه مــا یــک کشــور نفــت خیــز هســتیم و چــون از نظــر مجمــوع منابــع ســوخت فســیلی احتــمالا در دنیــا مقــام اول را داریــم، بــرای مــا موضــوع توســعه پایــدار چنــدان اهمیــت نداشــته، امــا مســلما در آینــده اهمیــت آن بیشــر خواهــد بــود. در حــال حــاضر معــماری پایــدار در کشــور مــا در حــد حــرف اســت. البتــه مــن در حــال نوشــن یــک کتــاب در ایــن بــاره هســتم کــه تصــور مــی کنــم تــا ســال آینــده منتــشر شــود. ولــی امیــد اســت کــه ســاختمان هایــی در رابطــه بــا معــماری پایــدار ســاخته شــود. اگرچــه مــا اختــاف فــاز داریــم ولــی فکــر مــی کنیــم زمانــی کــه نفتــمان تمــام شــود ایــن موضــوع جــا بیافتــد! البتــه امیــدوارم زودتــر بتوانیــم در ایــن رابطــه ســاختمان پایــدار بســازیم.
یــک تفاوتــی هســت بیــن معــماری پایــدار و اقلیمــی، در معــماری اقلیمــی بیشــر بــه اقلیــم توجــه مــی شــود و بیشــر از منظــر صرفــه جویــی در مــرف انــرژی و همخوانــی بــا اقلیــم ایــن موضــوع بررســی مــی شــود. ولــی معماری پایــدار از مســئله اقلیــم فراتــر اســت. بحــث آن زمیــن اســت یــا مــادر زمیــن کــه دارد ســرون می شــود. اگــر شــما از منابــع زمیــن مــدام اســتفاده کنیــد و مســتمرا بــه آن زبالــه پــس دهیــد زیســت بــوم کــره زمیــن تخریــب خواهــد شــد و دیگــر مــادر زمیــن قــادر نخواهــد بــود کــه حیــات را بــاز تولیــد کنــد. مصــداق بــارز آن کاری اســت کــه بــا دریاچــه ارومیــه کــرده ایــم. مــداوم از ایــن دریاچــه و محیــط پیرامــون آن آب و ســایر منابعش را گرفتیــم و کشــتزار، بــاغ و کارخانــه درســت کردیــم.
بدیــن ترتیــب آن زیســت بــوم را از بیــن بردیــم و آن زیســت بــوم دیگــر نمــی توانــد حیــات را در خــودش بــاز تولیــد کنــد. اگــر ایــن دریاچــه کامــا خشــک شــود، احتــمالا نمــک باقــی مانــده از دریاچــه تمــام آن سیســتم اکولوژیــک منطقــه را از بیــن خواهــد بــرد. کــره زمیــن هــم همیــن اســت. اگــر بــه صــورت روز افــزون از منابــع آن اســتفاده کنیــد و ضایعــات و آلودگــی بــه آن بازپــس دهید، ایــن کــره دیگــر نمــی توانــد حیــات را در خــودش پایــدار نــگاه دارد. لــذا مــا بایــد بــا کــره زمیــن بــه گونــه ای رفتــار کنیــم کــه ایــن مــادر زمیــن قــادر باشــد کــه بــاز تولیــد حیــات را ادامــه دهــد. بایــد توجــه داشــت کــه خاســتگاه معــماری پایــدار توســعه پایــدار اســت. توســعه پایــدار و معــماری پایــدار بایــد بــه گونــه ای باشــد کــه بــه آن اکولــوژی یــا بــه آن زیســت بــوم صدمــه ای وارد نشــود. آنگونــه توســعه ای کــه در اطــراف دریاچــه ارومیــه، هامــون و رودخانــه زاینــده رود صــورت گرفتــه اســت بایــد مــورد بازبینــی مجــدد قــرار گیــرد و در مناطــق دیگــر توســعه و ســاخت و ســاز بایــد در حــد ظرفیــت آن منطقــه انجــام شــود.
برساو : آقای دکتر برسیم به تجربه حرفه ای طراحی و ساخت ساختمان ، اولین تجربه طراحی شما در زمینه معماری چه بوده ؟
زمانــی کــه مــن آمریــکا بــودم، مبحــث اقلیــم هماننــد زمــان حــاضر خیلــی مطــرح نبــود، یعنــی آنکــه اگــر بخواهــم 1355بــه تاریــخ شمســی بگویــم، از ســال کــه در آمریــکا مشــغول تحصیــل 1363تــا بــودم. آن موقــع اقلیــم هنــوز بــه ایــن شــکل مطــرح نبــود، جــز چنــد کتــاب و درســی هــم در دانشــگاه مــا که بــه تازگی شروع شــده بــود بــه نــام طراحــی اقلیمــی کــه مــن دســتیار اســتاد آن درس شــدم. از همانجــا مــن مقــدار زیــادی بــه ایــن بحــث عاقــه پیــدا کــردم. شــاید بتــوان گفــت ریشــه فعالیــت هــای امــروزی مــن تــا حــدی مرهــون ایــن دوره اســت. در چنــد شرکــت مهندســی مشــاور در شــهر کلمبــوس و شــهر واشــنگن مجموعــا دو ســال کار کــردم کــه بیشــر مربــوط بــه طراحــی خانــه هــای ویایــی بــود. بــا توجــه بــه آنکــه ایــن دوره حــدود ســی ســال قبــل بــود، هنــوز مســئله اقلیــم خیلــی مهــم نبــود.
اگرچــه مــن ســعی مــی کــردم بــا توجــه بــه مباحثــی کــه در دانشــگاه خوانــده بــودم مســائل اقلیمــی را رعایــت کنــم. همانطــور کــه پیــش از ایــن عــرض کــردم، بــه ایــران بازگشــتم. در 1363در ســال کنــار فعالیــت هــای دانشــگاهی، در شرکــت هایــی فعالیــت مــی کــردم کــه مســئله اقلیــم در آنهــا نیــز اصــا مطــرح نبــود. بــه شرکــت 1374 تــا اینکــه در ســال مهندســین مشــاور معــماری ســفید پیوســتم. در ابتــدا ایــده طراحــی در مهندســین مشــاور معــماری ســفید مباحــث اقلیمــی نبــود، ولــی در طــی مــدت شــش یــا هفــت ســالی کــه بنــده در آن شرکــت بــه عنــوان مدیرعامــل مشــغول بــودم، ســعی شــد کــه تعــدادی از طــرح هــای ایــن شرکــت بــه ســمت معــماری اقلیمــی هدایــت شــود.
چــرا اســم ســفید را بــرای شــرکت خــود برگزیدیــد ؟
مهندســین مشــاور معــماری ســفید بــر پایــه یــک دفــر معــماری توســظ چنــد تن از دوســتان بنــده تاســیس شــد. یکــی از بانیــان اولیــه ایــن شرکــت بــه نــام مهندس محمــد علــی جمالیــزاده عاقــه بــه طــرح هــای ریچــارد میــر داشــت و نــام ســفید را بــرای شرکــت انتخــاب کــرد. والا بــر پایــه فعالیتــی کــه در ایــن شرکــت داشــتیم شــاید ســبز نــام بهــری بــود !
از نخســتین فعالیــت هــای خــود در شــرکت ســفید بــرای مــا بگوییــد.
در مســابقه ای از طــرف 1378در ســال وزارت نیــرو بــرای طراحــی ســاختمان اداری نیــروگاه حرارتــی خورشــیدی یــزد شرکــت کردیــم. طــرح شرکــت مــا کــه بــا توجــه بــه آفتــاب، بــاد و تجربیــات کســب شــده از معــماری ســنتی در مناطــق بیابانــی طراحــی شــده بــود، رتبــه نخســت را کســب نمــود. در ایــن نیــروگاه بــرق، قــرار بــود آینــه هــای خورشــیدی و گاز طبیعــی، حــرارت مورد نیــاز بــرای تولیــد بخــار آب را تامیــن کنــد. یــک شرکــت آلمانــی مســئولیت اجــرای آینــه هــای خورشــیدی را بــر عهــده داشــتند. تیــم مــا هــر آنچــه در ایــن ســال هــا آموختــه بودیــم را در طــرح بنــا پیــاده کــرد، کــه اجــرا شــد ، ولــی متاســفانه بــا تفــاوت هایــی نســبت بــه طــرح ترســیم شــده؛ولی همزمــان پــروژه ای در شــهرک پردیــس در جــاده رودهــن داشــتیم کــه البتــه در اقلیم نســبتا سردی قــرار داشــت و بــا زمینــی در شــیبی در درصــد کــه بیشــر بــه زمیــن 50حــدود اســکی شــبیه بــود! بــه هــر جهــت آنجــا مــا از ایــده طراحــی پلکانــی شــهرک ماســوله اســتفاده کردیــم. ایــن مجتمــع مســکونی شــامل چهــل و چهــار واحــد در ده طبقــه بــود کــه شــش طبقــه آن بــه صــورت تراســه (پلکانــی) و چهــار طبقــه بــه صــورت آپارتمانــی طراحــی شــد.
مــا ســعی کردیــم کــه بخشــی از ســمت شــمال، شرق و غــرب ســاختمان را در دل کــوه ببریــم و بــه دلیــل شرایــط اقلیمــی بنــا را از ســه طــرف ببیندیــم. در نهایــت، عمدتــا ضلــع جنــوب را بــرای دیــد و منظــر و اســتفاده از تابــش آفتــاب شــفاف کردیــم. در زمســتان از جــرم حرارتــی بــرای حفــظ حــرارت روز هنــگام بــرای شــب اســتفاده کردیــم و علــی رغــم آنکــه نظــارت بــر اجــرای ســاختمان هــم بــه عهــده مــا ســپرده شــده بــود، ولــی مشــکاتی در زمینــه اجــرا وجــود داشــت، از قبیــل آنکــه بــرای ســاختمان عایــق حرارتــی طراحــی کــرده بودیــم کــه بــا توجــه بــه نبــود امکانــات مــورد نیــاز، متاســفانه اســتفاده از آن میــر نشــد.
بــه نظــر خودتــان مجتمــع مســکونی پردیــس چقــدر انتظــارات شــما را بــرای میــل بــه یــک ســاختمان اقلیمــی بــرآورده کــرد.
مــا ســعی کردیــم همــه دانــش خــود را در ایــن زمینــه و البتــه بــا در نظــر گرفــن امکانــات موجــود در آن ســاختمان پیــاده کنیــم. ولــی البتــه یــک مســئله ای کــه مــن اینجــا بایــد بگویــم ایــن اســت کــه ایــن ســاختمان هــا بایــد ممیــزی انــرژی شــوند کــه میــزان تمایزشــان در رابطــه بــا مــرف انــرژی بــا ســاختمان هــای دیگــر بــه صــورت دقیــق و عملــی بــه دســت بیاید.البتــه ممیــزی انــرژی و از آن مهمــر ســامانه رتبــه بنــدی ســاختمان از منظــر پایــداری در کشــور مــا هنــوز مراحــل ابتدایــی را طــی مــی کنــد.
از پــروژه هــای دیگــر شــما کــه بــه صــورت اقلیمــی ســاخته شــده دبیرســتان شــریعتی کرمــان اســت ، اگــر ممکــن اســت در ایــن بــاره بــرای خوانــدگان برســاو صحبــت کنیــد.
آن یــک دبیرســتان قدیمــی در شــهرکرمان بــود کــه قــرار بــود تخریــب شــود و طراحی ســاختمان جدیــد بــه شرکــت مــا ســپرده شــد. کرمــان از آن شــهرهای جالــب اســت 1750بــرای آنکــه هــم در اقلیــم گــرم و خشــک اســت و هــم در ارتفــاع حــدود مــری از ســطح دریــا و لــذا نوســان درجــه حــرارت در آنجــا خیلــی زیــاد اســت، شــب هایــش خیلــی سرد و روزهــاش خیلــی گــرم اســت. مــا از ایــن ویژگــی اســتفاده کردیــم. مــر 53 مــر بــود و مــا همــه ایــن 53طــول زمیــن کــه جهــت شرقــی- غربــی داشــت، را بــرای زیربنــا مــورد اســتفاده قــرار دادیــم. تمامــی کاس هــا را کــه مجموعــا بیســت کاس بــود را در ســمت جنــوب جانمایــی کردیــم بــه نحــوی کــه در زمســتان همــه کاس هــا از ســمت جنــوب نــور مســتقیم بگیرنــد. فضــای راه پلــه را نیــز در ســمت جنــوب در میانــه ســاختمان قــرار دادیــم تــا تابــش مســتقیم آفتــاب، جــرم حرارتــی راه پلــه هــا را گــرم کنــد. مــا ســعی کردیــم کل ســاختمان را هماننــد یــک کولکتــور خورشــیدی طراحــی کنیــم، بــه نحــوی کــه آفتــاب مایــل زمســتان بــر نمــای نســبتشــفاف جنوبــی ســاختمان بتابــد و فضــای داخــل بنــا و جــرم حرارتــی آنــرا گــرم کنــد. از طریــق راه پلــه بــا فضــای بزرگــی کــه برایــش طراحــی شــده بــود، هــوای گــرم داخــل ســاختمان بــه صــورت طبیعــی (اثــر دودکــش) بــه فضــای گلخانــه بــر روی بــام هدایــت مــی شــد. گلخانــه خورشــیدی بــر روی بــام نیــز مجــددا هــوا را گــرم مــی کــرد. در داخــل گلخانه شــش عــدد دســتگاه زنــت قــرار دادیــم. زنــت مشــابه کولــر آبــی اســت. زنــت در تابســتان از طریــق کانــال هــای کولــر هــوای خنــک و در زمســتان از طریــق همیــن کانــال هــا هــوای گــرم را بــه فضــای داخــل بنــا منتقــل مــی کنــد. بدیــن ترتیــب در داخــل گلخانــه هــوای گــرم را بازیافــت و بــا هــوای تــازه مخلــوط و توســط زنــت بــه داخــل ســاختمان منتقــل کردیــم. قــرار دادن ســایه بــان بــر بــالای پنجــره هــای جنوبــی، اســتفاده از کــوران دو طرفــه هــوا، اســتفاده از گلخانــه بــه عنــوان بادگیــر و بادکــش و نهایتــا اســتفاده از زنــت، از جملــه تمهیداتــی بــود کــه بــرای خنــک نــگاه داشــن ســاختمان در تابســتان در نظــر گرفتــه شــده بــود. بــه نظــر مــن ایــن طــرح بســیار خوبــی بــرای ایــن اقلیــم و ایــن گونــه بنــا بــود، اگرچــه در اجــرا تغییراتــی صــورت گرفــت کــه مغایــر بــا طــرح بــود.
برســاو: اقــای دکتــر از نظــر شــما ســاختن ســاختمان پایــدار لزومــا بــه دلیــل مســائل پیچیــده ای کــه دارد بایــد وابســته بــه یــک مرکــز یــا ارگان دولتــی باشــد یــا مــی تــوان بــه صــورت شــخصی هــم چنیــن کاری کــرد
ایــن چنــد ســاختمانی کــه مــا طراحــی کــرده ایــم، ســاختمان هــای اقلیمــی بــود کــه بــا اســتفاده از اقلیــم در هــر منطقــه، مــرف انــرژی و تولیــد آلودگــی را تــا حــد امــکان بــه حداقــل برســانیم. ولــی وقتــی مــی خواهیــم از معــماری پایــدار صحبــت کنیــم، مباحــث دیگــری هــم مطــرح مــی شــود هماننــد چرخــه مــرف آب، بازیافــت مصالــح، ســامت فضــای داخــل بنــا، کاهــش زبالــه و غیــره. معــماری پایــدار نســبت بــه معــماری اقلیمــی عمــر کمــری دارد و هنــوز هــم در ایــران مــا ســاختمانی بــهعنــوان ســاختمان پایــدار نداریــم. چــه خــوب خواهــد بــود کــه مــا بتوانیــم ســاختمان هایــی بــه ایــن عنــوان طراحــی و اجــرا کنیــم. معــماری اقلیمی بخشــی از معــماری پایــدار اســت و معــماری پایــدار نیــز بخشــی از توســعه پایــدار محســوب مــی شــود. بــه هــر جهــت مــا هنــوز در کشــور ســاختمانی بــه عنــوان معــماری پایــدار نداریــم، ولــی تــا آنجــا کــه مــن میدانــم، خواســت احــداث چنیــن بناهایــی هــم در بخــش خصوصــی و هــم در بخــش دولتــی وجــود دارد. در حــال حــاضر شــهرها و بــه طــور کلــی جامعــه مــا بــا مســائل زیســت محیطــی درگیــر اســت. مــا معــماران بایــد بتوانیــم در حــوزه ســاختمان و ســاختمان ســازی در زمینــه مســائل زیســت محیطــی راه گشــا باشــیم. البتــه بــرای اینــکار بــه سرمایــه و کارفرمــای داوطلــب چــه از طــرف بخــش خصوصــی و یــا دولتــی نیــاز داریــم. بــه نظــر مــن ایــن کار در مقیــاس کوچــک هــم امــکان پذیــر اســت، البتــه لزومــا ایــن امــر احتیــاج بــه فرهنــگ ســازی گســرده در ســطح جامعــه دارد.
برســاو : جنــاب دکتــر در کل بــه نظــر شــما در ایــران رغبــت بــرای کارفرمایــان بــرای ورود بــه ایــن بحــث وجــود دارد ؟ و اگــر نــه چــرا ؟
بــه نظــر مــن کارفرمــا بــرای ایــن امــر مجــاب نخواهــد شــد و چنیــن انتظــاری هــم از کارفرمــا نمــی تــوان داشــت. ســاختمان ســازی در کشــور مــا عمدتــا در راســتای ســوداگری اســت و کارفرمــا توقــع دارد از فعالیــت خــود حــدودا ســی الــی چهــل درصــد ســود بــبرد.
در صــورت اجــرای مباحــث مرتبــط بــا معــماری پایــدار در ســاختمان، ایــن شــبهه بــرای او پیــش خواهــد آمــد کــه ممکــن اســت چنیــن ســودی بــه دلیــل عــدم وجــود تضمیــن کافــی بــرای او باقــی نمانــد. حــدود بیســت ســال اســت کــه در آمریــکا، انگلســتان و بســیاری از کشــورهای پیشرفتــه و در حــال توســعه، سیســتم رتبــه ســاختمان بــر اســاس رعایــت ضوابــط ســاختمان هــای پایــدار وجــود دارد. در ازای رعایــت ایــن ضوابــط بــه ســاختمان امتیــازات و مجــوز هــای لازم را مــی دهنــد کــه منافــع مــادی بــرای کارفرمــا در بــر خواهــد داشــت. مــا هنــوز در ایــران چنیــن سیســتمی نداریــم. یــک مثالــی بزنــم. یــک زمانــی شــما اگــر مــی خواســتید عکــس رنگــی بگیریــد بایــد پــول بیشــری مــی دادیــد و عکــس ســیاه و ســفید بیشــر بــود. امــا حــالا برعکــس شــده، آنقــدر عکــس رنگــی زیاد شــده، شــما اگــر بخواهیــد عکــس ســیاه و ســفید بگیریــد و چــاپ کنیــد، احتــمالا بایــد پــول بیشــری بدهیــد چــون از دور خــارج شــده اســت ، یــا مثــا زمانــی کــه مــن اتریــش بــودم دوســتی مــی گفــت اگــر مــا بخواهیــم پنجــره یــک جــداره ســفارش بدهیــم هزینــه آن بیشــر اســت چــون بــه نــدرت یافــت میشــود. یعنــی آنجــا بســر هــا آمــاده شــده، ایــن مســائل رواج یافتــه و هزینــه ایــن کار کــم شــده اســت. امــا هنــوز ایــن بســر هــا در جامعــه مــا وجــود نــدارد و کســی اگــر بخواهــد ســاختمان پایــدار بســازد ممکــن اســت هزینــه هایــش بالاتــر بــرود و بازگشــت سرمایــه نداشــته باشــد. یعنــی هنــوز هــم توســعه پایــدار و ذهنیــت پایــداری در جامعــه مــا نســبتا جــوان اســت. البتــه مــا در ایــن مســیر حرکــت مــی کنیــم و بــه نتیجــه هــم خواهیــم رســید.
دلیــل خاصــی داشــته اســت کــه بعــد از فعالیــت در شــرکت ســفید از فعالیــت هــای طراحــی و ســاخت بنــا فاصلــه گرفتیــد و بیشــتر در حــوزه فعالیــت هــای آکادمیــک حضــور داشــتید؟
ببینیــد، بعضــی وقــت هــا شــما مــی خواهیــد به ســمتی برویــد ولــی کشــتی زندگیتان بــه ســمتی دیگــر میــرود، موجــی آمــد و بــاد مــا را بــه ســمت دوبــی کشــاند. مــن بــه دوبــی رفتــم و حــدود شــش ســال رئیــس گــروه معــماری دانشــگاه 1384ســال آزاد دوبــی بــودم و زمــان چندانــی بــرای کار اجرایــی نداشــتم.در ایــن چنــد ســال بنــده در دبــی بیشــر درگیــر کار دانشــگاهی و نــگارش کتــاب بــودم. دو کتــاب در آنجــا نوشــتم کــه قبــا در عرایضــم ذکــر کــردم. یکــی بــه انگلیســی چــاپ شــد و در امــارات و کشــور هــای دیگــر پخــش شــد کــه در Sustainable جهــت معرفــی معــماری ایــران از منظــر معــماری پایدار بــود بــه نــام: « » در پــی ایــن هســتم کــه ایــن کتــاب را بــه فارســی traditional building of Iran ترجمــه کنــم. کتــاب دیگــر بــه نــام «ســبک شناســی و مبانــی نظــری در معــماری معــاصر ایــران» اســت. حــال کــه بــه ایــران برگشــته ام، بیشــر از گذشــته درگیــر کارهــای اجرایــی ســاختمان شــده ام.
برســاو : آقــای دکتــر شــما ســخنرانی هــای بیــن المللــی زیــادی انجــام داده ایــد، یکــی از ســخنرانی هــای شــما در آژانــس بیــن المللــی انــرژی بــود . لطفــا در رابطــه بــا ایــ نآژانــس و ســخنرانی هــای دیگــر خــود توضیحاتــی بدهیــد.
1383مقــر اصلــی آژانــس بیــن المللــی انــرژی در شــهر زوریــخ در ســوئیس اســت. در ســال در آنجــا بــا ایــن آژانــس آشــنا شــدم . ایــن آژانــس در حــال تالیــف دو کتــاب بــود، یکــی بــا عنــوان «طراحــی ســاختمان در اقلیــم گــرم» و دیگــری «طراحــی ســاختمان در اقلیــم سرد». در جلســه ای کــه بــا آن هــا داشــتم قــرار شــد کــه کشــور ایــران هــم در قســمت اقلیــم گــرم در نظــر گرفتــه شــود و تحقیــق و نــگارش ایــن قســمت را مــن انجــام دهــم. در نهایــت تحقیقــات آنهــا منجــر بــه چــاپ ایــن دو کتــاب شــد . در کتــاب «طراحــی ســاختمان در اقلیــم گــرم» همــراه بــا کشــور ایــران نــه کشــور دیگــر نیــز اطاعاتشــان ارائــه شــد. بنــده شــاخصه هــای معــماری در اقلیــم گــرم ایــران را در فصــل پنجــم ایــن کتــاب بیــان کــردم و نمونــه هــای مــوردی مثــل خانــه بروجــردی هــای کاشــان و چنــد ســاختمان دیگــر را در آن ذکــر کــردم . در راســتای فعالیــت هــای مربــوط بــه آژانــس بنــده ســخنرانی هایــی را در کشــورهایی چــون اســرالیا ، انگلســتان و فرانســه داشــتم.
چنــد ســخنرانی هــم در ابوظبــی، دبــی و اداره میــراث فرهنگــی امــارات داشــتم. اکــر ایــن ســخنرانی هــای بــا موضوعیــت معــماری ســنتی ایــران و اینکــه در معــماری ســنتی ایــران چگونــه فــرم تابــع اقلیــم اســت، بــوده اســت.
برســاو : آقــای دکتــر ،شــما ســخنرانی ای در رم بــا محوریــت کتابــی کــه در حــوزه معمــاری اقلیمــی ایــران نوشــتید داشــتید ، از آن بــرای مــا بگوییــد.
Sustainable بنــده در دانشــگاه رم بــا هــمان موضــوع کتــاب 1384در ســال ســخنرانی داشــتم. بــرای اولیــن بــار هــم بــود کــه traditional building of Iran بــه رم رفتــه بــودم و ایــن ســخنرانی بــه دعــوت دانشــگاه رم شــکل گرفتــه بــود. شــب قبــل وقتــی کــه بــه رم رســیدم چنــد ســاعتی را در شــهر بــه دیــدن بناهــا و فضاهــای بــا ارزش تاریخــی پرداختــم. صبــح هــم قبــل از اینکــه بــه دانشــگاه بــرای ســخنرانی بــروم چنــد ســاعتی مجــددا مشــغول بــه بازدیــد و عکســبرداری شــدم و درگیــر بناهایــی شــدم کــه چنــد ســالی بــود کــه فقــط در رابطــه بــا آن هــا در کتــاب هــا و کاس هــای درس صحبــت مــی کردیــم. محورهــا ، مجســمه هــا ، نقاشــی هــا و فضاهــای شــهری بــه خوبــی حفــظ شــده بــود. بــه عنــوان مثــال، مــوزه واتیــکان کــه یکــی از بزرگریــن مــوزه هــای دنیاســت، عمدتــا بــه آثــار ایتالیــا اختصــاص دارد و اگــر شــما قصــد داشــته باشــید کــه ایــن مــوزه را بــه طــور کامــل دیــدن کنیــد، شــاید یــک هفتــه کامــل بــه وقــت نیــاز داشــته باشــید. لازم اســت کــه ایــن نکتــه را گوشــزد کنــم کــه ایتالیایــی هــا هــم بــا معــماری ایــران غریبــه نیســتند چــون در گذشــته خیلــی از ســاختمان هــای مهــم مــا توســط ایتالیایــی هــا مرمــت شــده و تاریــخ باســتان ایــران هــم بــه گونــه ای بــا تاریــخ ایتالیــا ارتبــاط تنگاتنگــی داشــته اســت و آنهــا هــم در رابطــه بــا تاریــخ ایــران اطاعــات خــوب و مناســبی دارنــد. در ابتــدای صحبــت هــای خــود در ســخنرانی بــه ایــن نحــو شروع کــردم کــه تاریــخ ایــران و ایتالیــا در طــی چنــد صــد ســال بــا هــم گــره خــورده و ایــن دو کشــور مــدت زمــان زیــادی بــا هــم تعامــل داشــته انــد و امیدواریــم کــه ایــن تعامــل همچنــان ادامــه داشــته باشــد. دیشــب و امــروز بنــده از رم دیــدن کــردم و بــه ایــن نتیجــه رســیدم کــه واقعــا رم هماننــد یــک مــوزه بــزرگ و پرتحــرک در مقیــاس یــک شــهر اســت و بایــد گفــت کــه رم زیباتریــن شــهر دنیاســت ……… البتــه بعــد از اصفهــان. ســپس ســخنرانی خــود را بــا موضوعــات مربوطــه ادامــه دادم و حاضریــن رضایــت خــود را از ایــن ســخنرانی در آخــر بــه بنــده اعــام کردنــد . ایتالیایــی هــا نــه تنهــا در رم بلکــه در تمــام شــهرهای دیگــر خــود خیلــی خــوب آثــار خودشــان را حفــظ کــرده انــد. شــما در رم نمــی توانیــد نمــای بیرونــی ســاختمان را عــوض کنیــد. امــا متاســفانه در شــهر اصفهــان در کنــار دســت میــدان نقــش جهــان مــی توانیــد یــک ســاختمان بیســت طبقــه بــا نمــای کامپوزیــت احــداث کنیــد و یــا حــمام خــرو آقــا مربــوط بــه دوره صفویــه در مجــاور ایــن میــدان را کامــا تخریــب کنیــد. لــذا مطلــب ابتــدای ســخنرانی مــن بیانگــر ارزشــمند بــودن ایــن دو شــهر تاریخــی و در عیــن حــال توجهــی اســت کــه مــا مــی بایســت بــه میــراث تاریخــی خــود داشــته باشــیم.
برساو : حالا در رابطه با یکی از موضوعات اصلی صحبت می کنیم و آن هم تالیفات شما می باشد ، بیشتر درباره تالیفاتتان و مسائل مرتبط برای ما بگویید.
وقتــی بنــده پــس از پایــان تحصیاتــم بــه ایــران برگشــتم، متوجــه شــدم کــه در ایــران در زمینــه اقلیــم دو کتــاب منتــشر شــده بــود 1353 بیشــر منتــشر نشــده اســت. یکــی کتــاب آقــای دکــر محمــود توســلی بــود کــه در ســال بــه نــام «ســاخت شــهر و معــماری در اقلیــم گــرم و خشــک ایــران» کــه کتــاب بســیار پــر محتوایــی بــود و اولیــن کتابــی بــود در زمینــه اقلیــم در کشــور مــا منتــشر شــده بــود. کتــاب دیگــر کتــاب آقــای مهنــدس مرتضــی کســمائی بــود تحــت عنــوان «اقلیــم و معــماری» کــه آن کتــاب هــم کــه مشــغول بــه تدریــس در دانشــگاه تهــران بــودم، 1370 مســائل اقلیمــی در معــماری را مطــرح مــی کــرد. در ســال کتــاب «طراحــی اقلیمــی» را ترجمــه کــردم و ایــن مســئله را در گــروه معــماری مطــرح کــردم و آنهــا هــم از ایــن نیــز کتــاب دوم مــن بــه 1377موضــوع اســتقبال کردنــد و انتشــارات دانشــگاه تهــران کتــاب را چــاپ کــرد. در ســال نــام «بررســی اقلیمــی ابنیــه ســنتی ایــران» چــاپ شــد. – «معــماری 2 – رســاله دکــری «معــماری در دارالخافــه نــاصری» 1 هــم ســه کتــاب منتــشر کــردم . 1382در ســال – «مبانــی و مفاهیــم در معــماری معــاصر غــرب». علــت نــگارش کتــاب آخر بــه دوران دانشــجویی 3پــرش کیهانــی» مــن در آمریــکا بــاز مــی گــردد. وقتــی کــه چنــد بــار بنــده بــرای بازدیــد بــه ایــران آمــدم بــه کتابخانــه دانشــگاه تهــران و کتابخانــه دانشــگاه ملــی آن زمــان ( شــهید بهشــتی ) مراجعــه کــردم.در آنجــا انــواع مجلــه هــا وکتــاب هــای معــماری انگلیســی زبــان وجــود داشــت و دانشــجویان فقــط آنهــا را ورق مــی زدنــد و عکــس هــای آنهــا را مشــاهده مــی کردنــد. بــا دانشــجویان کــه صحبــت مــی کــردم مــی گفتنــد کــه تنهــا عکــس هــای مجــات را مشــاهده مــی کنیــم و متــون آنهــا را خیلــی کــم متوجــه مــی شــویم. بعدهــا هــم کــه بنــده بــه ایــران بازگشــتم و در دانشــگاه مشــغول شــدم، بــاز هــم مشــاهده کــردم کــه دانشــجویان عمدتــا بــه عکــس کتــاب هــای معــماری توجــه دارنــد تــا اینکــه بــه مفهــوم و محتــوای آن هــا دسرســی داشــته باشــند. زمینــه هــای فکــری و فلســفی معــماری غــرب جــای زیــادی در کاس هــای مــا نــدارد و ایــن بــود کــه از هــمان زمــان بــه ایــن فکــر افتــادم کــه یــک کتــاب بنویســم کــه مفاهیــم معــماری غــرب را بــرای دانشــجویان معــماری مشــخص و طبقــه بنــدی کنــد. وقتــی کــه ایــن کتــاب منتــشر شــد، انتظــار نداشــتم کــه خیلــی مــورد اســتقبال قــرار بگیــرد چــون تصــورم بــر ایــن بــود کــه دانشــجویان کتــب و مجــات دارای عکــس رنگــی را پذیراتــر مــی باشــند تــا اینکــه درگیــر محتــوای کتــاب ســیاه ســفید بشــوند. در اوایــل نــاشر کتــاب هــم در تماســی کــه بــا مــن داشــت اعــام کــرد کــه فکــر نمــی کنــد کــه ایــن کتــاب بــا اســتقبال خوبــی مواجــه شــود. ولــی بعــد از دو ســال متوجــه شــدیم کــه بــر عکــس کتــاب بــا اســتقبال بســیار خوبــی روبــرو شــده اســت و در حــال حــاضر ایــن کتــاب در ســال ســه نوبــت چــاپ مــی شــود و بــه چــاپ بیســت و هفتــم خــود رســیده اســت. در ســال آخــری کــه در دبــی بــودم روی ایــن کتــاب ویرایــش جدیــد انجــام دادم.
برســاو : یــک ســوال کلــی ! ، بــه نظــر شــما یــک طــرح ایــده آل بــه صــورت کلــی در معمــاری پایــدار بایــد بــه چــه صورتــی باشــد ؟
ســاختمان پایــدار بایــد در هــمان ابتــدا بــا توجــه بــه ســه اصــل طراحــی شــود: احــداث، ســکونت و تخریــب. یعنــی از هــمان ابتــدا کــه ســاختمان در حــال احــداث مــی باشــد بایــد ســاختمان را بــه گونــه ای طراحــی کنیــم کــه ضایعــات ســاختمانی، زبالــه هــای ســاختمانی و بــه طــور کلــی مصالحــی کــه در ســاختمان اســتفاده مــی شــود از نظــر زیســت محیطــی تخریــب کمــری ایجــاد کنــد. مصالــح انتخابــی بایــد بــه نحــوی باشــد کــه بازیافــت شــده باشــد یــا قابــل بازیافــت باشــد. طراحــی بــرای مرحلــه ســکونت بایــد بــه گونــه ای باشــد کــه مــرف انــرژی کاهــش یابــد. آبــی کــه در ســاختمان اســتفاده % 90مــی شــود آب کمــری باشــد، زبالــه کمــر شــود و محیــط را آلــوده نکنــد. در زندگــی امــروزه، مــا بــه گونــه ای بیــش از اوقــات خودمــان را در فضــای بســته ســپری مــی کنیــم و ایــن فضاهــای بســته خیلــی فضــای ســالمی نمــی باشــد زیــرا بعضــی از مصالحــی کــه اســتفاده مــی شــود، مصالــح مناســبی نیســتند. بویــی کــه از رنــگ هــای روغنــی ســاطع مــی شــود مشــکات ریــوی بــرای انســان ایجــاد مــی کنــد. ســنگ هــای گرانیــت تــا ســال هــا از خــود تشعشــعات رادیــو اکتیــو ســاطع مــی کننــد. همچنیــن در رابطــه بــا زبالــه ای کــه ســاکنان ســاختمان آن هــا را تولیــد مــی کننــد، بایــد بــه فکــر حــل مشــکل بازیافــت آن هــا باشــیم. در نهایــت وقتــی کــه ایــن ســاختمان تخریــب مــی شــود، چگونــه ایــن ســاختمان را تخریــب کنیــم کــه آلودگــی و زبالــه کمــر تولیــد شــود و چگونــه مصالــح تخریبــی ایــن ســاختمان را مــی تــوان بازیافــت کــرد. لــذا احــداث، ســکونت و تخریــب بایــد بــه گونــه ای انجــام شــود کــه مــادر طبیعــت صدمــه کمــری ببینــد .
برســاو : از نظــر شــما مــا در معمــاری بایــد چــه اقداماتــی انجــام دهیــم تــا معمــاری پایــدار بــه صــورت ملمــوس و متناســب معمــاری و بــه طــور کلــی جامعــه معاصــر مــا شــود ؟
مســئله اصلــی در واقــع همیــن موضــوع اســت. صحبــت هایــی کــه مــا سر کاس هــا بیــان مــی کنیــم یــا در کتــاب هــا مــی خوانیــم بایــد بــه اجــراء ختــم شــود وگرنــه در حــد حــرف مانــدن ایــن موضوعــات دســت آوردی بــرای معــماری مــا نخواهــد داشــت. مــا ابتــدا بــه ســاکن بایــد رابطــه معــماری را بــا جامعــه ایــران گســرش دهیــم و مســائل معــماری را در مطبوعــات، رادیــو، تلویزیــون، جوامــع مختلــف معــماری و غیــر معــماری، حرفــه ای و غیــر حرفــه ای مطــرح کنیــم تــا بتوانیــم فضــای لازم بــرای ایجــاد زمینــه ای بــرای رشــد ایــن نــوع معــماری را بــاز کنیــم
برســاو : دکتــر قبادیــان در آمریــکا تحصیــل کــرد و بــا معمــاری مــدرن آنجــا آشــنا شــد و ســپس بــه ایــران بازگشــت. چیــزی کــه بــرای مــن جالــب بــود پایــان نامــه شــما در دوره دکتــری بــا عنــوان «معمــاری در دارالخلافــه ناصــری» اســت. ایــن انتخــاب موضــوع ، دلایلــش چــه مــی توانــد باشــد؟
شــاید یــک مقــدارش نوســتالژی باشــد، دلتنگــی نســبت بــه گذشــته و مــکان هایــی کــه انســان بــه آن هــا عاقــه دارد و متوجــه آن شــود کــه هویــت خــودش چــه بــوده. در کل احســاس دلبســتگی خاصــی نســبت بــه معــماری تاریخــی و گذشــته ایــران دارم.
برســاو : چگونــه از معمــاری ســنتی ایــران بــه ســمت معمــاری معاصــر کشــیده شــدید ، چــون کتــاب ســبک شناســی و مبانــی نظــری در معمــاری معاصــر ایــران شــما جــزء یکــی از مهــم تریــن منابــع مطالعاتــی در ایــن زمینــه مــی باشــد ؟
معــماری معــاصر در کشــور مظلــوم واقــع شــده اســت، بــرای اینکــه مــا در دانشــگاه هــای خــود از هــر موضوعــی صحبــت مــی کنیــم، الا معــماری معــاصر ایــران. از عــر حجــر گرفتــه تــا عــر ابــد، از انگلیــس، ژاپــن ، هنــد و هــر جــای دیگــر، از دوره کــوروش، دوره شــاه عبــاس و غیــره صحبــت مــی کنیــم ولــی از معــماری معــاصر ایــران هیــچ. شــش واحــد ســازه و شــش واحــد معــماری روســتایی داریــم ولــی دو واحــد معــماری معــاصر ایــران نداریــم. ایــن موضــوع ماننــد ایــن مســئله اســت کــه مــا یــک مهنــدس کشــاورزی در ایــران تربیــت کنیــم، امــا بــه مهنــدس کشــاورزی اطاعاتــی از ایــن دســت ندهیــم کــه در مملکــت مــا چــه چیزهایــی در حــال کاشــت اســت، در کجــا چــه محصولــی تولیــد مــی شــود و چــه نــوع آفاتــی وجــود دارد. شــما بــه ایــن مهنــدس کشــاورزی هــر مســئله ای را آمــوزش مــی دهیــد الا اینکــه در کشــاورزی امــروز ایــران چــه مــی گــذرد. ایــن معمارهایــی کــه فــارغ التحصیــل مــی شــوند بایــد بداننــد کــه معــماری امــروز مــا در چــه وضعیتــی اســت. معــمار فــارغ التحصیــل مــا معــماری عــر ملکــه ویکتوریــا ، معــماری شــاه عبــاس و معــماری عــر نوســنگی را مــی شناســد ولــی معــماری معــاصر خــود را نمــی شناســد. حــال بــه ایــن معــمار جــوان مــی گوئیــم وارد بــازار کار شــو بــدون آنکــه او از ویژگــی هــای ایــن بــازار مطلــع باشــد.
برســاو : شــما در صحبتهــای خــود بــه ایــن موضــوع اشــاره کردیــد که دبــی یــک نــوع معمــاری تقلیدی هــم دارد . بــه نظــر شــما تقلیــد دبــی در حــوزه معمــاری اقلیمــی از ایــران در چــه حــوزه هایــی بــوده اســت ؟ مثــلا بــه عنــوان مثــال همــان بحــث رایــج بادگیــر ؟
در دبــی ســه نــوع معــماری وجــود دارد: )Bollywood یکــی معــماری بالــی وود ( اســت کــه کپــی از غــرب مــی باشــد و معــماری موفقــی نیســت . یــک معــماری ارزشــمند هــم دارد که معــماران طراز اول دنیــا ماننــد نورمــن فاســر، زاهــا حدیــد و فرانــک گهــری در آنجــا پــروژه هــای عظیــم دارنــد و ایــن معــماری دیگــر بالــی وودی نیســت، خــود معــماری هالــی وود
اســت و معــماری موفقــی اســت. یــک معــماری ســنتی هــم در دبــی وجــود دارد. در دبــی منطقــه ای وجــود دارد بــه نــام بســتکیه. عــده ای از اهالــی جنوبــی ایــران کــه در کار تجــارت و بالاخــص تجــارت مرواریــد بودنــد، از اواخــر عــر شمســی) بــه ایــن منطقه 1270قاجاریــه ( مــی رونــد و ســاکن آنجــا مــی شــوند .
ایــن افــراد کــه بخشــی از آنهــا از شــهرک بســتک ایــران (واقــع در اســتان هرمــزگان، بیــن بنــدر لنگــه و لار) بــه آنجــا رفتــه بودنــد، نــام آنــرا بســتکیه گذاشــتند. تمــام خانــه هــا در بســتکیه دارای حیــاط مرکــزی، بادگیــر و بــام مســطح مــی باشــند و بــه صــورت نیمــه درون گــرا طراحــی شــده انــد. مشــابه هــمان ویژگــی هایــی کــه در بنــادر جنوبــی ایــران هماننــد بنــدر لنگــه، کنــگ و لافــت ماحظــه مــی شــود. وقتــی کــه دبــی گســرش پیــدا کــرد و از کپرنشــینی خــارج شــد آن منطقــه را بــه عنــوان هویــت گذشــته خــود نگــه داشــته انــد. بســتکیه در حــال حــاضر جــزو مناطــق پــر جاذبــه و دیدنــی دبــی مــی باشــد. بــازار ســنتی دبــی هــم در کنــار ایــن منطقــه اســت کــه از نظــر توریســتی یکــی از پــر بازدیدتریــن مناطــق دبــی محســوب مــی شــود. خانــه هــای بســتکیه بــه صــورت رســتوران، مــوزه و فروشــگاه تغییــر کاربــری داده شــده اســت. هــر زمــان کــه از هویــت امــارات و دبــی صحبــت بــه میــان مــی آیــد، آن هــا بســتکیه را بــه عنــوان هویــت خــود معرفــی مــی کننــد غافــل از اینکــه بســتکیه ریشــه واقعیــش در ایــران اســت و بــس .
بــا توجــه بــه آنکــه مــا یــک ویــژه نامــه دربــاره شــهر مصــدر داریــم، مــی خواســتیم نظرتــان را دربــاره شــهر مصــدر بدانیــم .
شــهر مصــدر خیلی جالب اســت. در ســال شمســی) تصمیــم 1385 میــادی (2006 بــه احــداث ایــن شــهر گرفتــه شــد. طــراح اصلــی آن نورمــن فاســر اســت. مــی تــوان بیــان داشــت کــه مصــدر اولیــن شــهر پایــدار معــاصر اســت. ایــن شــهر صفــر کربــن، صفــر زبالــه و انــرژی مرفــی آن صــد در صــد انــرژی تجدیــد پذیــر اســت. یعنــی در ایــن شــهر گازکربنیــک و گاز متــان کــه گاز هــای گلخانــه ای هســتند تولیــد نمــی شــود. ایــن گازهــا باعــث مــی شــوند کــه کــره زمیــن تــب کنــد و وقتــی زمیــن تــب کنــد یــخ هــای قطبــی ذوب مــی شــوند و مشــکات عدیــده اقلیمــی حاصــل مــی گردد.صفــر زبالــه یعنــی هیچگونــه زبالــه نــدارد و زبالــه یــا بازبافــت میشــود یــا مجــددا در چرخــه مــرف میافتــد و یــا نهایتــا آنرا در کارخانــه زبالــه ســوز مــی ریزنــد و بــرق و آب گــرم از آن تولیــد مــی کنند.ایــن شــهر تنهــا وابســتگی ای که دارد به آب شــیرین اســت کــه از شــهر ابوظبــی وارد مــی کنــد.. لــذا مصــدر یــک شــهر خودکفــا از نظــر زیســت محیطــی اســت.نکته دیگــر ایــن اســت کــه تحقیقــات بســیار زیــادی در جریــان اســت کــه در ایــن شــهر چــه گیاهانــی بکارنــد کــه مــرف آب آن کــم باشــد. چــه نــوع مصالحــی اســتفاده کننــد و مصالحــی کــه در حــال اســتفاده اســت چگونــه آنهــا را بازیافــت کننــد تــا نخالــه ســاختمانی ایجــاد نشــود.در ایــن شــهر و دانشــگاه مصــدر مســتمرا تحقیقــات و آزمایشــات مختلــف صــورت مــی گیــرد تــا مصــدر را بــه صــورت یــک الگــوی اولیــه بــرای ســایر مناطــق مشــابه دربیارونــد .
از آنجاییکــه گفتیــد ایــن شــهر آزمایشــگاه اســت بــه نظــر شــما نقــاط ضعــف ایــن شــهر چــه هســت ؟
نقــاط ضعــف هــم زیــاد دارد، بخشــی از مباحــث توســعه پایــدار زیســت محیطــی اســت. ولــی مباحــث دیگــری ماننــد اقتصــادی و اجتماعــی هــم دارد. در مصــدر فقــط مســائل زیســت محیطــی مطــرح اســت ولــی مباحــث دیگــر خیــر، در مباحــث عدالــت اقتصــادی و اجتماعــی نتواســته الگویــی بــه مــا نشــان دهــد. الگــوی کالبــدی ایــن شــهر بــه قــول خودشــان شــهر هــای قدیمــی عربــی اســت ولــی از نظــر مــن کالبــد آن شــبیه بوشــهر اســت. شــهرهای قدیمــی کــه در ســواحل خلیــج فــارس وجــود دارد، بــه دلیــل گرمــای طاقــت فرســا، رطوبــت نســبی بــالا و بعضــا طوفــان هــای شــن، بــه صــورت نیمــه مراکــم شــکل مــی گرفتنــد. نــه خیلــی مراکــم و نــه خیلــی بــاز هســتند. اگــر بــاز باشــند، آفتــاب شــدید حــرارت فضاهــای شــهری را افزایــش مــی دهــد. اگــر خیلــی مراکــم باشــند، چــون هــوا مرطــوب و شرجــی اســت در ایــن فضــا هــای بســته شــهری، هــوا دم مــی کنــد. بایــد جریــان هــوا و ســایه همــواره در فضــا هــای شــهری وجــود داشــته باشــد. بــه دلیــل آنکــه شــهر مصــدر مجــاور فــرودگاه اســت، حداکــر ارتفــاع ســاختمان هــا پنــج طبقــه اســت. ولــی در عیــن حــال خــط آســمان ایــن شــهر بــه صــورت دندانــه ای اســت. یعنــی یــک سری از ســاختمان هــا قــدری بلندتــر و یــک سری قــدری کوتاهــر طراحــی شــده انــد. اگــر همــه بناهــا دارای یــک ارتفــاع باشــند، جریــان بــاد از روی شــهر رد مــی شــود، بــدون آنکــه بتوانــد فضاهــای شــهری را تهویــه کنــد.
برســاو : بزرگتریــن حاصــل زندگــی دکتــر وحیــد قبادیــان در طــول عمرشــان چــه هســت ؟
بایــد بگویــم کتــاب هایــی کــه بــه رشــته تحریــر درآورده ام هــر یــک بــه نــوع خــود بــرای مــن ارزشــمند اســت. بــه نظــر مــن در حــوزه معــماری معــاصر، کتــاب آخــرم بــه نــام «ســبک شناســی و مبانــی نظــری در معــماری معــاصر ایران»بــه دلیــل تاثیــر گــذاری کــه بــه واســطه گونــه شناســی معــماری معــاصر ایــران دارد را یکــی از کارهــای شــاخص خــود مــی دانــم. در حــوزه معــماری ســبز هــم «بررســی اقلیمــی ابنیــه ســنتی ایــران» بــه لحــاظ گونــه بنــدی ســاختمان هــای ســنتی در اقلیــم هــای مختلــف کشــور را حائــز اهمیــت مــی دانــم.
بــرای خواننــده هــای مــا در آخــر اگــر ســخنی داریــد خوشــحال میشــویم آن را بشــنویم.
تنهــا حرفــی کــه مــی توانــم بزنــم ایــن اســت کــه تاســیس موسســه مطالعــات راهــبردی معــماری ایــران اقــدام بســیار مثبــت و میمونــی اســت و بــه دلیــل ســاختار مناســبش، حتــما موفقیــت در ادامــه راه آن خواهــد بــود و مایلــم در ایــن مســیر شــاهد موفقیتتــان باشــم.